Tana Toraja - Rantepao

Vanaf het busstation van Makassar vertrok de bus een half uur eerder dan gepland omdat iedereen er al was! Daar waren we heel blij mee want op die manier zouden we eerder in Rantepao aankomen. De busrit zou tussen de acht tot tien uur duren, hoe lang precies is niet te zeggen. Geweldig! Helaas besloot de chauffeur om na een halfuur een pauze van drie kwartier te nemen zodat onze tijd weer ingelopen was. We vonden het prima en waren allang blij dat we de drukte van de stad uitgingen. De rit was prachtig en omdat de bus een executive bus was, hadden we hele brede stoelen en airco! Veel luxer dan we van te voren gedacht hadden. We kwamen langs allerlei prachtige dorpjes en zagen ontzettend veel.

Nadat we ongeveer vijf uur in de bus hadden gezeten, stopte we voor de lunch. Een welkome stop want het was erg fijn om de benen even te strekken. De locals gingen het restaurant in om te eten dus deden wij hetzelfde. Daar was het eten wat de pot schaft want iedereen kreeg hetzelfde. Soep met nasi goreng, sateh ayam en ayam goreng. Super lekker! En voor 30.000 rp per persoon, dat komt neer op twee euro. Het eten kost hier echt helemaal niets, sowieso is alles naar Westerse begrippen zo ontzettend goedkoop. En dit is nog duur omdat het langs de weg is. Na de lunch hadden we nog een locale snack gekocht, een zak met pinda's, honing en rijst in bananenbladeren. Super lekker en mierzoet.

Hierna reden we verder. Vanaf de havenstad Pare Pare verlieten we de kust en reden we de bergen in. Na nog eens zes uur reden we Toraja land in. We werden lichtelijk misselijk van de scherpe bochten en het optrekken en afremmen van de bus maar het schitterende uitzicht maakte alles meer dan goed. In de bus werden de kinderen inmiddels ongeduldig en begonnen dat goed duidelijk te maken. Niet heel vreemd want we zaten al bijna negen uur in de bus. Na negen en een half uur kwamen we eindelijk in Rantepao aan. Snel naar het hotel, wat eten en een flinke bier en dan naar bed.

Wanneer je reist zonder planning en je toch alles wilt zien en doen, ontkom je niet aan het feit dat er dingen geregeld moeten worden tijdens de reis. Zo ook vandaag. We willen namelijk heel graag met een gids de omgeving verkennen hier in Rantepao en een stuk hicken. Verder hebben we bustickets nodig naar Tentena, onze volgende stop en in Tentena willen we ook weer heel graag het Lore Lindu National Park voor twee dagen in. Daarnaast wilden we deze dag op eigen houtje naar het Toraja dorp Ke'te Kesu. Op Tripadvisor hadden we een lokale gids gevonden die goed werd aangeschreven. Gelukkig hebben we een Indonesische simkaart gekocht en konden we Hendrik bellen. We maakten een afspraak om hem in de middag te zien. Daarna besloten we een bemo - een motor met voorop een overdekt zitje voor twee personen - te nemen naar Ke'te Kesu. De eerste die we aanspraken wilde gek genoeg niet (wat vreemd was want we worden continue aangesproken voor ritjes) maar de tweede bracht ons voor 40.000 naar het dorp.

Daar aangekomen leek het of de tijd stil stond. Een prachtig dorp met de kenmerkende huizen met overhangende daken. Elk huis was versiert met hoorns van buffels. Elke hoorn staat voor een begrafenis en hoe meer hoorns, hoe hoger het gezin in aanzien staat in het dorp. De Toraja's zijn namelijk vooral bezig met de dood en het sparen voor de begrafenis. Op die begrafenis worden buffels geslacht en de prijs van een buffel is een gigantisch bedrag waar jaren voor gespaard moet worden. Achterin het dorp kwamen we uit bij de rots waar de lichamen daadwerkelijk worden bijgezet. Hoe hoger het aanzien, hoe hoger het lichaam in de rotswand wordt geplaatst. Allemaal heel erg indrukwekkend en super mooi en bijzonder om te zien.

Na het bezoek aan het dorp liepen we terug naar de weg. We hadden onwijs veel trek dus we wilden terug naar Rantepao. Na twee minuten stopte een pete-pete en nam ons voor 4.000 rp per persoon (dit is 25 eurocent) terug.

Tijdens de lunch in ons hotel - we hadden even geen zin om op zoek te gaan naar een eettentje - kwam Hendrik de gids al aangelopen. Na een tijdje met hem gepraat te hebben, besloten we een culturele tour voor morgen te boeken en een hiking tour voor de dag erop. Op die manier krijgen we nog veel meer dingen van de Toraja cultuur mee en zien we plekken waar de meeste toeristen helemaal niet komen omdat aan die kant van Rantepao geen tourbussen kunnen komen!

Het is nu eind van de middag. Straks gaan we nog even wat eten, lezen en er weer vroeg in want het wordt een drukke dag morgen.

Om kwart voor negen stond Hendrik de gids ('All Dutch people say it's a Dutch name but it is a common name in Indonesia..') bij ons hotel om ons mee te nemen naar alle belangrijke Toraja sites. Het eerste dorp waar we stopte was Lemo. Hier konden we Toraja graven zien die ingehouwen waren in een hoge rotswand. De Toraja begraven hun doden of in de berg, of in een huisgraf. Een huisgraf wordt gezien als het volgende huis van de overledene. Het huis van de levenden wordt een 'rookhuis' (smokey house) genoemd, waarbij de rook het leven voorstelt. De ziel van de overleden persoon wordt vereerd en zal later een halfgod worden die over de familie waakt. De graven in de berg komen overeen met de kaste waarin iemand is geboren. Hoe hoger het graf in de berg, hoe hoger de kaste is. In de Toraja cultuur is het niet mogelijk om in kaste te stijgen, hoeveel geld of aanzien je ook vergaard. Naast een berggraf staan vaak poppen in de vorm van houten beelden. Elke pop staat voor een overleden persoon en wordt in diens gelijkenis naast het graf gezet. We vonden het een prachtige ervaring om zo veel verteld te krijgen en om midden in de jungle in een echt Toraja dorp bij zo'n rotswand te staan,

Lemo bestond verder uit een aantal souvenirs winkels, een teken dat het dorp goed bezocht wordt, en een paar originele Toraja huizen. Na Lemo vertelde Hendrik dat hij een begrafenisceremonie gevonden had en dat we daar naartoe reden. Dit is de culturele happening binnen de Toraja cultuur en de hele omgeving (en alle toeristen) gaan daar naartoe. Het is een ceremonie waarbij de overleden persoon, die soms al jaren dood is, daadwerkelijk begraven wordt. Bij die ceremonie worden buffels geslacht. Ook hier, hoe meer buffels, hoe hoger de kaste is van de familie van de overleden persoon. De rit naar het dorp, Pango Pango, was prachtig. Een zeer stijle bergweg ten zuidwesten van Makale recht de jungle in. We genoten van de prachtige uitzichten en maakten veel foto's en filmpjes. Hendrik had soms wat moeite met de stijle bochten en ook de weg werd steeds slechter en slechter. Na vier kilometer moesten we uitstappen omdat de auto de bocht niet omkwam en steeds teruggleed. Omdat de weg zo smal was, stonden wij doodsangsten uit omdat we niet het ravijn in wilden slippen. Nadat we uitgestapt waren, hoopten we niet een slecht You Tube filmpje te maken waarbij wij gewoon filmden hoe onze gids zijn auto zo het ravijn in reed. Dat gebeurde gelukkig niet want ook hij besloot uit te stappen en de auto langs de kant te zetten. Na ons kwamen horden en horden brommers, auto's en zelfs vrachtwagens vol met mensen die naar de ceremonie gingen. Helaas ook met kippen en krijsende varkens achterop de brommer vastgebonden of in een vrachtwagen opgehangen aan bamboestokken. Nadat we ongeveer 300 meter naar boven waren gelopen en het zoveelste krijsende, strak vastgebonden varken voorbij zagen rijden besloten we om te keren. Een slachtpartij van varkens, kippen en buffels ter ere van een begrafenis was ons toch iets te veel. We vroegen Hendrik om te keren en naar de volgende plek te rijden.

Die plek was Tampangallo. Midden in de jungle, onder hoge bomen, veel bamboe en krekelgeluiden, waren de oudste rotswandgraven binnen de Toraja cultuur. De kisten waren al helemaal verrot en de schedels en botten lagen open en bloot in de grot. Opnieuw heel indrukwekkend om te zien. Eigenlijk genoten we gewoon net zo van de autorit naar de plekken toe want de landelijke 'wegen' van Tana Toraja zijn zo mooi. Elke bocht valt er wel weer een nieuwe foto te maken van een uitzicht of een dorpje. Na Tampangallo reden we naar Kambirra. Daar aangekomen kregen we te zien hoe de Toraja hun baby's begraven; in een uitholling in een oerboom. In de betreffende boom waren zeker wel twintig graven te tellen. Wanneer een baby in de Toraja cultuur doodgaat, wordt deze in het wit ingepakt, als symbool voor puurheid, en rechtop in de boom geplaatst. Wanneer het graf is dichtgegroeid in de boom, geloven de Toraja dat de ziel van het kind opnieuw is geboren.

Hierna kregen we erg veel trek en we werden door Hendrik naar een restaurant met panorama view gereden in het dorpje Sangalla. Na de nasi goreng met kip reden we door naar het favoriete dorp van Hendrik. Dit was gelijk niet meer toeristisch en twee van de bewoners kwamen op ons afgerend om ons welkom te heten. De man en vrouw waren stokoud maar super, super vriendelijk. We mochten zelfs op de foto met ze! Na het dorp en de foto's reden we terug naar ons hotel in Rantepao.

Die avond waren we doodmoe van alle indrukken die we gedaan hadden. We besloten bij een tentje van de locals te eten omdat het restaurant waar alle backpackers en toeristen eten, cafe Aras, ons niet zo goed was bevallen. We besloten te gaan eten bij het tentje ernaast, gerund door waarschijnlijk een Toraja familie. Het zag er naar onze maatstaven niet uit maar het eten was zo ontzettend lekker! We zaten te smikkelen. En uiteindelijk koste die twee maaltijden nog geen drie euro. We begrijpen niet hoe dat mogelijk is. Daarna vroeg naar bed want de volgende dag gaan we hiken.

En dat was vanmorgen. Hendrik stond om halfnegen al bij ons hotel en vroeg of we de lunchboxen hadden besteld. We zouden namelijk niet langs een restaurant komen. Dat hadden we gedaan want ons hotel kon dat gewoon verzorgen. We liepen met hem naar buiten en daar stonden drie scooters met chauffeur gereed om ons naar het startpunt te brengen. We moesten met scooters omdat de weg zo slecht is dat auto's daar niet kunnen rijden. En dat bleek maar al te waar. Veel rotsen, stenen, kuilen en wegverzakkingen. Maar ook weer prachtig!

Op een kruising, bij het dorpje Lolai, werden we afgezet. Vervolgens liepen we via Letak Lea, Mamullu en Salu terug naar Rantepao. Het is niet te beschrijven hoe prachtig de route was. We liepen langs traditionele Toraja dorpjes, over rijstvelden, langs rotswanden naar beneden, de jungle door, lunch bij een waterval. Dit is alleen maar op foto's terug te zien. De mensen in de dorpjes, voor zover ze niet aan het werk waren op de rijstvelden of in het huis, waren allemaal even vriendelijk en aardig en de kinderen wilden allemaal onze aandacht toen we langsliepen. We waren ontzettend blij dat we deze dag gedaan hebben. Na de lunch stonden daar weer drie scooters die ons terugbrachten naar Rantepao. Bij een dorpje moesten we overstappen op een pete-pete die ons op de hoek bij ons hotel afzette. Voldaan gingen we naar binnen. Omdat het pas halftwee was, gingen we de middag nog wat inkopen doen en eten bij de locals van gisteren. Dit keer Mie Goreng en Nasi Campur en het was opnieuw vreselijk lekker. Nu liggen we in bed en kunnen niet wachten op morgen want dan gaan we verder met de bus. Een tien uur rit naar Tentena.